بوژی و انواع وسایل حمل و نقل جاده ای

در این مقاله وسایل حمل نقل جاده ای سنگین و فوق سنگین ، وزن مجاز بارگیری برای حمل بارهای سنگین و فوق سنگین ، قوانین و مقررات حمل بارهای حجیم بررسی می‌شود و یکی از این وسایل حمل و نقل که اصطلاحا بوژی نامیده می‌شوند را معرفی می‌کنیم .

حمل نقل جاده ای ، متداول ترین نوع حمل نقل است که به دلیل ارزانی ، انعطاف پذیری بالا و در دسترس بودن آن این روش حمل ونقل مهم ترین و متداول ترین روش برای حمل بار در سراسر دنیا می باشد. به همین علت بیش از 90 درصد سهم حمل و نقل و ارسال بار بصورت حمل نقل جاده ای می‌باشد. و کلیۀ روش های حمل و نقل اعم از هوایی و دریایی و ریلی در نهایت به حمل و نقل جاده ای در مقصد یا مبدا خود نیاز دارند.
در سیستم حمل نقل جاده ای ،  وسایل حمل ونقل  را می‌توان به انواع مختلفی بشرح زیر دسته بندی کرد.

تریلی یا کامیون بغلدار معمولی : تریلی  بغلدار معمولی ، دارای یک دیوار جانبی کوتاه می باشد که به راحتی باز و بسته می شود.

تریلی و یا کامیون اطاق دار: تریلی های اطاق دار برای حمل بارهای که نیاز به محافظت بیشتری دارند از جمله کلاهای بسته‌بندی شده ، محصولات کشاورزی و مبلمان و .. کارایی بیشتری دارد.

 کمپرسی : کامیونی است که معمولا برای حمل خاک ، شن و ماسه و سایر اقلامی که برای تخلیه بار آن نیاز به دستگاه کمپرس باشد انجام می شود.

تریلی یا کامیون بغلدار چادری: این وسیله نقلیه که کل قسمت بارگیری آن توسط چادر پوشیده شده و معمولا برای بارهای ترانزیت و  دیواره حمل کالاهای بسته بندی شده و … می باشد که قابلیت پلمپ شدن را نیز دارد.

تریلی و یا کامیون مخزن دار: وسیله نقلیه مخزن دار دارای مخنزنی استوانه ای شکل از جنس فلز یا فایبر گلاس می باشد که برای حمل آب، مواد شیمیایی یا نفتی و اسیدی و … استفاده می شود.

کامیون یا تریلی مسقف: وسیله نقلیه مسقف دارای یک کانتینر فلزی و غیر قابل نفوذ آب و برای حمل مواد غذایی ، دارویی و سایر محصولات استفاده می گردد.

جامبو: وسیله نقلیه است با کمرشکن بغلدار چادری که با توجه به وجود به قابلیت چرخش و به اصلاح شکستن در قسمت بارگیر آن میتوان بارهای حجیم تری را توسط این وسیله نقلیه حمل کرد.

تریلی و کامیون یخچالدار: این وسیه نقلیه دارای یخچال و سرد کننده برای حمل کالاهای فاسد شدنی  و کالاهایی که نیاز به دمای صفر یا زیر صفر دارند می باشد .

کمرشکن:کمر شکن یک وسیله حمل و نقل جاده ای است که دارای به شکل کفی و با یک شکستگی در ابتدا آن و با عرض مساوی یا بیشتر نسبت به کفی و ارتفاع کمتر از کفی می باشد. از این وسیله حمل و نقل جاده ای برای حمل کالاهای سنگین و فوق سنگین و حجیم که امکان جدا شدن هم ندارند استفاده می شود. کمرشکن هایی که بصورت سنتی و برای حمل کالاهای سنگین و فوق سنگین استفاده می‌شوند کمرشکن پنج محور و یازده محور هستند.

بوژی : بوژی یک وسیله نقلیه بمانند کمر شکن است که دارای شکستگی در قسمت بارگیری و محورهای متغیر می‌باشد و تفاوت آن با کمرشکن این است که در بوژی از سیستم هیدرولیکی برای حمل کالاهای فوق سنگین و استفاده می شود. با وجودامکان افزایش و کاهش محور در بوژی ،  می‌توان بوسیلۀ آن کالاها با هر نوع وزنی را حمل کرد.

خصوصیات و ویژگی کالاهایی ترافیکی

خصوصیات و ویژگی کالاهایی که طبق مقررات ترافیکی پلیس راهور ناجا ، در دسته ی بارهای ترافیکی قرار می‌گیرند و باید نکات و مقررات ویژه ای را در حین حمل این نوع بارها رعایت کرد ، در ادامه آمده است.

کالاهایی که دارای عرض بیشتر از 2 متر و 60 سانتی متر هستند.

کلاهایی که طول آنها بگونه است که برای حمل آنها توسط وسایل نقلیه 5 محور و 5 محور به بالا بیشتر از 16.5 متر باشند.

کالاهایی که ارتفاع آنها از کف زمین تا بالاترین نقطه کالا بیش از 5/4 متر باشد.

کالاهایی که وزن آنها بگونه ای باشد که حمل آن با وسیله نقلیه بالاتر از 5 محور بیشتر از 40 تن باشد.

وزن مجاز بارگیری انواع وسیله نقلیه

در جدول زیر میزان وزن مجاز بارگیری انواع وسیله نقلیه طبق قوانین و مقررات ترافیکی پلیس راهور ناجا آمده است .

لازم به ذکر است که مقادیر ارائه شده در خصوص این وسایل نقلیه بمنظور درج حدود مشخص برای کنترل ونظارت پلیس راه می باشد و در صورتی که مقادیر مندرج شده در کارت خودرو کمتر از این مقادیر باشد همان مقدار درج شده در کارت ملاک عمل قرار می گیرد.

نوع وسایل نقلیه	میزان وزن کل مجاز (تن)
کامیون 2 محور	19
کامیون 3 محور	26
کامیون 808	8.5
خاور 606	7
یادسان 14 b 6	7 الی 8.5
تریلی 3 محور 10 چرخ	26
تریلی 4 محور 14 چرخ	32 الی 36
تریلی 5 محور 12 چرخ	40 تن با شرایط لاستیک ویژه
تریلی 5 محور 18 چرخ	40

تریلی 4 محور 14 چرخ چنانچه فاصله 2 محور عقب تریلی از 2 متر تجاوز نماید میزان وزن مجاز کل آن 36 تن خواهد بود.

بوژی چیست ؟

بوژی یک لغت فرانسوی و به معنای محور است. بوژی ها با توجه داشتن سیستم هیدرولیکی و با کمک فشار روغن هیدرولیکی که بر ان ها اعمال می شود ،به راحتی  کنترل و تعلیق شده و ضربه ها را جذب می کنند.

بوژی در سال 1345 شمسی برای اولین بار و  توسط چند شرکت ایرانی به کشور وارد شد و با گذشت زمان طراحی بوژی ها بهبود یافت و ظرفیت و انعطاف پذیری آنهاافزایش یافت.

بوژی درواقع یک نوع کمرشکن است که دارای محور های بیشتر از حد معمول است؛ همچنین بوژی دارای قابلیت تغییر تعداد محور را نیز دارد. به گونه ای که هرچه بار سنگین تر شود ، برای توزیع بهتر وزن ، می توان تعداد محورها را بیشتر کرد و برای بارهای سبک می توان از تعداد محور ها کاست. در بعضی موارد کالاهایی وجود دارند که وزن بالایی ندارند ولی از حجم بسیار زیادی برخوردار هستند ( مثل پره های توربین های بادی ) برای حمل این نوع کالاها که حجیم هستند و نمی توان آنها را توسط تریلی های معمولی حمل کرد باید از بوژی بهره مند شد . 

حمل کالا توسط بوژی یه کار سخت و زمانبر و مهندسی است و نیازمند به یک تیم منسجم و متخصص و با تجربه است که بتوانند هدایت کننده آن باشند.برای مثال برای حمل یک بار فوق سنگین و یا بار حجیم در یک مسیر هفتاد کیلومتری ، ممکن است 25 روز زمان طی شود که علت این امر می‌تواند عواملی چون هماهنگی های لازم با راگان های ذی ربط از جمله پلیس راهور ناجا ، اداره برق جهت کابل های برق موجود در ، راهداری و سایر سازمان ها و ارگان ها و همچنین برطرف کردن موانع از سر راه ، سنجیدن ترافیک راه و جاده و عبور بار در زمانی که کمترین ترافیک جاده ای باشد و … که همه این موارد می تواند منجربه ایجاد یک چالش و یا مشکل در حمل و نقل بارهای سنگین و  فوق سنگین و یا حجیم باشد که مستلزم برنامه ریزی های دقیق و تجربه و کارشناسی های لازم می باشد.

حرکت بوژی ها توسط یک تیم متخصص فنی و نمایندگان پروژه و نماینده ارگان ها نظارت می‌شود و حداقل توسط دو خودرو در جلو و عقب بوژی ، اسکورت می‌شود. 

قوانین و دستور العمل های حمل بار توسط بوژی

حداکثر سرعت بوژی و خودروی کشنده آن کمتر از 30 کیلو متر در ساعت است و در بعضی مواقع حتی ممکن است سرعت آن به 5 کیلو متر در ساعت برسد . این نوع وسایل حمل و نقل فقط در جاده های اصلی و در ساعات 6 شب تا 6 صبح غیر از روز های تعطیل حق تردد دارند .

یکی از بزرگترین مشکل های حمل و نقل جاده ای و حمل بارهای سنگین و فوق سنگین و بارهای حجیم توسط بوژی اخذ عوارض بیش ازحد توسط ارگان های مختلف از جمله شهرداری ها ، بخشداری ها ، راهداری  و در بعضی مواقع توسط افراد محلی به بهانه عبور بار سنگین می باشد . از دیگر مشکل های حمل و نقل جاده ای بارهای سنگین و فوق سنگین میتوان به نبود زیر ساخت جاده ای مناسب در بعضی از جاده های کشور و پل هایی که توانایی حمل وزن بارهای سنگین و فوق سنگین را ندارند و یا تونل ها و پل ها با ارتفاع کمتر از ارتفاع کالا می باشد .

برای عبور محمولهای فوق سنگین از پل طبق قوانین و دستور العمل های تصویب شده ، در صورتی که وزن محوله و بوژی بیش از 96 تن باشد ، عبور آن از روی پل ممنوع است و در صورتی وزن آن کمتر از 96 تن باشد، می توان ابتدا کشنده را به طرف دیگر پل انتقال داد و سپس با سیم بکسل یا وینچ ، و با سرعت حداکثر 5 کیلومتر در ساعت محموله را از روی پل عبور داد.

همچنین طبق قانون بارهای حجیم همچون گریدر ، بولدوزر ، لودر  و به طور کلی هر وسیله نقلیه ای که دارای توان حرکتی باشد و وزن آن بگونه ای باشد که وزن کل بوژی و بار حد مجاز پل بیشتر باشد، در این موارد باید در ابتدا محموله را از کنار پل بدون با پرهیز از هرگونه آسیب و صدمه ای عبور داد  و بعد بوژی  را بدون محموله از پل عبور داده و در آخردر آنسوی پل مجددا محموله را بارگیری نمود.

 جهت مشاهده مقاله بار ترافیکی و حمل بارهای سنگین و فوق سنگین اینجا کلیک نمائید.

کشنده بوژی

بوژی ها توسط کشنده ها کشیده و یا حمل می شوند . در ایران ماک سری  N از بین انواع کشنده های موجود مثل مان ، اسکانیا ، ولوو ، آویکو،کنوورث ، آیفا ، بنز و… بیشتر در جاده ها و در حمل و نقل بارهای فوق سنگین مورد استفاده قرار می گیرد.

ماک که خط تولید آن از قبل از انقلاب اسلامی وارد ایران شد، به یک عنوان کشنده قدرتمند و قوی برای حمل بارهای سنگین و فوق سنگین در کشور ما مورد استفاده قرار می گیرد.